Tarihin en kadim milletlerinden biri olan Çinlilerin binlerce yıllık tarihinde dünyayı etkisi altına almış pek çok isim saymak mümkündür ancak bunlar arasında en değerlisinin Konfüçyüs olduğunu kabul etmek gerekir. Konfüçyüs bir filozoftur, ancak daha sonra ortaya koyduğu öğretiler aracılığıyla. Konfüçyüsçülük diye bir din ortaya çıktı.ve ona bir peygamber, hatta bir tanrı olarak inananlar var.
Binlerce yıl önce yaşamış olmasına rağmen sonradan talebeleri tarafından niyetleri bir sisteme oturtulmuş ve günümüze kadar gelmiştir. Aslında, Konfüçyüsçülüğün buna eksiksiz bir din demek pek doğru değil, çünkü tam olarak bir tanrı yok, daha çok gelenekçi bir ideoloji var.Biraz kafa karıştırıcı, en iyisi, Konfüçyüs’ün kim olduğuna daha yakından bakalım ve sayısız insanın hala bağlı olduğu öğretilerini görelim.
Fakir ama saygın bir ailenin oğlu: Konfüçyüs kimdir?
Kesin olmamakla birlikte Konfüçyüs MÖ 28 Eylül 551’de Çin’in geç Shandong eyaletinde bulunan Lu şehrinde bu günde doğdu. Çocukluğu ve gençliğine dair farklı hikâyeler bulunsa da Aristokrat fakat saygın bir soydan gelen fakir bir ailenin oğlu olduğu düşünülüyor. Çok genç yaşta babasını kaybetmiştir.
Ailesi aristokrat olduğu için erken yaşta okuma yazma öğrendi. Daha sonra dedesine giderek sanatı, örf ve adetleri, müziği, silah kullanmayı, araba kullanmayı öğrendi. Birçok konuda eğitim aldı.Lu beyliğinde resmi görevler yürüten Konfüçyüs bu dönemde evlenmiş ve kendisine bir okul açmıştır.
Konfüçyüs, okulunun ideolojisini bölge genelinde uygulamaya çalıştı:
MÖ 522’de açtığı okulda öğrenci yetiştirmeye başlayan Konfüçyüs, Onlara tarih ve kültür dersleri veriyordu. İlerleyen yıllarda Taoizm ideolojisinin kurucusu olan Lazoi’nin fikirleriyle tanışması ona yeni bir dünyanın kapılarını aralamıştır. Öğrencilerine anlattığı ideoloji artık yeni bir yön bulmuştu.
51 yaşında vezir yardımcısı olması, fikirlerini hayata geçirme zamanının geldiğini gösteriyordu. Cinsiyet ve sınıf farkı gözetilmeksizin herkese eşit eğitim sağlanması, soyluların yetkilerini sonlandırdı. Ancak Lu beyefendisi pek bir düşünür olmadığından, sonunda vezir yardımcısı görevinden ayrıldı ve yola düştü.
Uzun yıllar ülke çapında seyahat etti ve hem anladı hem de açıkladı:
Vezir vezirliği görevinden ayrıldıktan sonra başka görevlerde şansını denediyse de bürokratik sistem, fikirlerini uygulamasına izin vermedi.Zaten mevki de aramayan Konfüçyüs M.Ö. 497’de yollara düşmüş ve 14 yıl Çin topraklarını dolaşmıştır.
Bu gezisi sadece bir şeyler anlatmak için değildi, aynı zamanda anladı. Gittiği her yerde yeni öğrenciler bulur. o yerin yerel dünyasını anlıyor ve onlara kendi düşüncelerini anlatıyordu. Yorgun vücudu tüm bunlara uzun süre dayanamadı ve MÖ 479’da öldü. Sa Shui Nehri’nin kıyısına gömülen Konfüçyüs’ün mezarının etrafına bir kulübe inşa eden müritleri, üç yıl boyunca onun yasını tuttular.
Peki Konfüçyüs nasıl bu kadar etkili bir isim oldu?
Hayat hikayesine baktığımızda, Konfüçyüsçülük gibi milyonlarca insanın inandığı bir dini ortaya çıkaracak şeyler yapmadığını görüyoruz. Gerçek, Konfüçyüs’ün niyetlerini bir din haline getiren kendisi değil, öğrencileriydi.O öldükten sonra, başta iki müridi Mencius ve Xunzi olmak üzere birçok öğrencisi onun görüşlerini derledi ve diğer insanlara öğretmeye başladı.
Öğrencilerinin yazdığı kitaplar sayesinde Konfüçyüs’ün fikirleri yavaş yavaş yayılmaya başladı. MÖ 221-205’in ortalarında hüküm süren Ch’in Hanedanlığı döneminde Bazı kitaplarının yakılmasına ve hatta varlığı bile unutulmasına rağmen.MÖ 141 – 87’nin ortalarında hüküm süren Han Hanedanı’nın imparatoru Wu Di, Konfüçyüsçü ideolojiyi devletin resmi ideolojisi haline getirdi.
Yüzlerce yıldır Asya kıtasında, Çin merkezli. Budizm ve Taoizm ile birlikte en çok taraftarı olan ideoloji Konfüçyüsçülük olmuştur. Aslında 960-1276’nın ortalarında süren Song Hanedanlığı döneminde bu üç inanç birleşmişti. Yakın tarihte Konfüçyüsçülük fikirleri bilime uygun görülerek yeniden canlandırılmıştır.
Peki Konfüçyüs tam olarak neyi savunuyor?
İlginçtir, Konfüçyüs tam olarak yeni fikirler bulan bir filozof değildi. Geriye doğru, Çin geleneklerini savunur. Konfüçyüs niyetinin merkezinde anneye, babaya ve aileye bağlılık fikri vardır. Kişi; İmparatora, hükümete, ailesine boyun eğmeli ve maiyetinin ruhuna tapmalıdır.
Konfüçyüsçülüğün temel fikri, İyi ahlaklı biri olmaya çalışmak. Bir insan çok ahlaklıysa, etrafındaki dünyayla kozmik bir uyum bulacaktır. Bu kişi bir imparator ise barışçıl ve hayırsever bir yönetim izleyecektir. Doğal afetler, çatışmalar vb. olumsuz olaylar sık sık yaşanıyorsa bu, kişinin kadim öğretilerden uzaklaşmış olmasındandır.
Her şeyden önce insan insan olma erdemine sahip olmalıdır. Daha sonra saygı, fedakarlık ve alçakgönüllülük gibi erdemler gelir. Konfüçyüs’e göre, her insan özünde düzdür, ancak sapmıştır. Aslında bugün bile Konfüçyüs tapınaklarında sürdürülen ayinlerin amacı, kişiyi saptığı yoldan geri döndürmektir.
Konfüçyüsçülüğün kuralları oldukça katıdır:
Konfüçyüsçülük şu dört temel kavram üzerine kurulmuş bir konseydir; anne babaya, insanlığa, adalete, ritüellere saygı. Konfüçyüs’e göre yeterli bir insan olmak istiyorsanız Bu dört temel kurala kesinlikle uymalısınız. Onlarla bağlantı kurmanın yolu bilgiden geçer. Kendisi de bir öğretmen olan Konfüçyüs, eğitime çok değer verir.
Konfüçyüsçülüğün Çin geleneklerine dayandığını söylemiştik. Bu geleneklere göre tam bir sınıf ayrımı olmasa da İnsan bağlarını düzenleyen bir hiyerarşi vardır. Yani; hükümdarlar yere ve göğe itaat etmelidir, vatandaş hükümdara itaat etmelidir, genç yaşlıya itaat etmelidir, kadın kocasına, çocuklar anne ve babaya tabi olmalıdır.
Konfüçyüsçülük bir din değil, bir ideoloji değil:
Konfüçyüsçülüğün aslında bir din mi yoksa felsefi bir görüş mü olduğu hala net değil. Çünkü tanrı yoktur ve Konfüçyüs’e değil, ruhuna tapılır. Ancak devasa Konfüçyüs tapınakları ve dini ritüeller var. Herhalde buna bir tür yaşam biçimi demek daha doğru olur.
Çin tarihinin en değerli filozoflarından biri. Konfüçyüs kimdir ve neyi savunur?gibi sıkça sorulan soruları yanıtlayarak Konfüçyüsçülük hakkında bilmeniz gereken değerli detaylardan bahsettik:
